INTERVIEW: Jan Akkerman (Focus)

Објавено во „Нова Македонија“ на 07.11.2017

Музиката е искачување по

интерактивните скалила на општеството

Холандскиот гитарист и композитор Jan Akkerman се вбројува меѓу најголемите музичари на денешницата, кој едно време успеа да ги засени големите гитарски авторитети како Eric Clapton, Jimmy Page, Jeff Back... Со музика почнува да се занимава уште од мал, а во текот на 1970-тите години успева да стане почитуван музичар. Компонирајќи песни, кои се засноваат на прогресивниот рок, тој јасно даде до знаење дека станува збор за интелигентен музичар што има јасна визија за новите музички текови. Неговиот најпродуктивен период е кон крајот на 1970-тите кога беше дел од групата Focus, која постави нови стандарди и успеа да стане глобално популарен холандски бенд. Покрај работата со групата Focus, сними десетина соло-албуми, а има и заеднички изданија со други музичари, како Kaz Lux, Claus Ogerman, Tony Scott... Во својата кариера експериментирал со различни музички стилови од рок, прогресив, па сè до фјужн, џез, а во последно време и блуз. Токму со таков блузерско-рокерски состав, в четврток ќе настапи во Скопје, во клубот Станица 26, во рамките на настаните што ги организира концертно-продукциската куќа 3 гонга.

В четврток ќе имате концерт во Македонија каде што досега сте настапувале неколкупати. Какви се вашите спомени од претходните гостувања во Македонија?

- Тоа беа одлични концерти каде што навистина се чувствував многу убаво. Атмосферата беше несекојдневна и публиката секојпат уживаше во музиката и во мојот перформанс. Првиот пат свирев во рамките на блуз-фестивалот, а некоја година подоцна имав концерт и во Куманово, каде што имаше прекрасна публика. Откако заврши концертот заедно со другите членови од бендот, отидовме во еден паб каде што требаше да свири некој локален кавер-бенд. По кратко време организаторот, кој беше со нас, нè праша дали сакаме да отсвириме неколку песни на инструментите што веќе беа поставени на сцената. Секако ние се согласивме и направивме одлично шоу. Оваа спонтана свирка ми остана во сеќавање затоа што атмосферата беше неверојатна.

Со кој музички проект доаѓате сега во Македонија и по што ќе се разликува овој концерт во однос на претходните што сте ги одржале тука? Што може да очекува македонската публика овој пат?

- За разлика од претходните настапи, овој пат во Скопје доаѓам со мојот бенд, кој е составен од врвни музичари од Холандија. Покрај мене на сцената ќе бидат Papa Coen Molenaar на клавијатури, Marijn van den Berg на тапани и David de Marez Oyens на бас-гитара. Ова ќе биде енергична рокерско-блузерска свирка, со која ќе го претставиме музичкото богатство од новиот период, но нема да бидат изоставени ниту песните од минатото. Секако ќе има блок со песни од групата Focus, само за да потврдиме дека музиката и публиката во 1970-тите не беа толку лоши.

Во текот на вашата повеќедецениска музичка кариера сте експериментирале со различни музички правци, рок, прогресив, фјужн, џез, но се чини дека секогаш се чувствувала и провлекувала една блуз-нишката. Колку различните музички правци влијаеја на вас да се изградите како музичар и композитор во минатите години?

- Уште кога бев момче сакав да експериментирам со различни музички стилови, па така се обидував да го спојам блузот со класичната музика. Мојот прв сингл беше Melody in F од Arthur Rubinstein, кој беше отсвирен во А-дур, затоа што звучеше малку порокерски. Потоа ги слушав Wes Montgomery и Kenny Burrell, а исто така ги сакав и Django Reinhardt, како и тројцата кралеви на блузот BB King, Albert King и Freddy King. Секако не ја заобиколив ниту големата шпанска циганска традиција.

Инаку, јас секогаш се чувствував како сесиски музичар во некоја група, која понекогаш ја нарекуваа Focus или Brainbox, кој беше мој омилен бенд. Focus беше повеќе од кабаре-група, со добро образовани музичари. Ги направив сите прогресиврок-аранжмани за Focus и за Brainbox. Навистина тоа беше тешко, затоа што тоа всушност претставува нешто како хеви-метал со диплома.

Колку денешната глобално политичко-економска состојба, кога има разни превирања на сите страни на светот, влијае на вас како креативец и колку тоа може да се почувствува во вашата музика денес во однос на периодот од 1970-тите години?

- Живееме во страшно време кога луѓето сакаат да побегнат и да се оттргнат едни од други. Тоа за мене донекаде е во ред, но само ако тие го почнат овој процес од самите себеси. Другото е многу политички, во што не можам да најдам никаква музикалност. Единствено што можам да направам е да фрлам некои позитивни звуци во вселената со надеж дека некој ќе ги чуе.

Кој дел од вашата музичка кариера би го издвоиле како најдобар? Дали е тоа времето на групата Focus, потоа периодот кога работевте на проекти со други музичари, како на пример со Kaz Lux, Claus Ogerman, Tony Scott, или можеби овој последниов?

- Секој период од кариерата на некој уметник е вреден. Тоа всушност претставува еден вид искачување по полихроматските интерактивни скалила на општеството од позитивно кон негативно. Секогаш е задоволство и чест да се свири за публиката, без разлика кој стил и личност ја изведуваат музиката. Едноставно треба да се биде ослободен од стегите и багажот, кој музичарите го носат на своите плеќи.

Во која насока во иднина ќе се движи вашето музичка истражување? Ќе останете фокусиран и ќе го надградувате она што досега сте го работеле или ќе откривате нови музички видици? Кои се вашите нови предизвици?

- Ќе продолжам да ги развивам работите во онаа насока во која работам изминативе децении, но исто така секогаш ќе се обидувам да го задржам отворениот ум како земјоделец што копа во земјата во потрага по корени. Тоа е предизвик за мене, а потоа само треба да се фокусирам на работи како кога мачката се обидува да го фати глушецот.

Што значи за вас гитарата, дали тоа за вас е само инструмент или е нешто повеќе?

- Без сомнение гитарата за мене е начин на живот. Јас го живеам она што го работам и обратно.

Вашата гитарска техника инспирира многу светски гитаристи, а некои ги натера да потрошат многу часови совладувајќи ја. Која е тајната што многумина и денес не можат да ја откријат?

- Со свирење почнав да се занимавам уште од дете, затоа што постојано бев опкружен со музика. Роден сум и израснат во близината на црква, од која постојано се слушаа разни црковни песни. Практично црквата и таа музика станаа моја инспирација. Подоцна кога почнав „сериозно“ да се занимавам со свирење гитара и компонирање музика, јас постојано се навраќав на моментите од детството и тоновите што сум ги слушал тогаш. Значи, тајната за мојата техника беше средината во која пораснав.

Во 2007 година свиревте во Македонија на Blues and soul festival, заедно со нашиот гитарист Влатко Стефановски, а веќе наредната година со него го снимивте албумот Thunder From The Blue Sky на кој се најдоа повеќе познат светски блуз-композиции. Како дојде до соработката со Влатко Стефановски?

- Соработката со Влатко Стефановски беше по негова иницијатива. По заедничкиот концерт што го имавме во Скопје, на Blues and soul festival. Тој ми испрати e-mail, во кој ми го образложи целиот проект, и на крајот ми предложи заедно да го снимиме овој материјал. Се согласив да го направам тоа без пари, само да ми обезбеди авионски билет до Македонија. Снимањето на песните помина во една спонтана и многу пријатна и опуштена атмосфера. Влатко Стефановски е неверојатен гитарист, кој има јасна визија за музиката, но исто така ги почитува и старите музички вредности.